BASIN BİLDİRİSİ

ŞEKER FABRİKALARI SATILAMAZ

Şeker Fabrikalarının satışı basit bir özelleştirme olayı değildir. 90 lı yıllardan beri adım adım değersizleştirilmeye çalışılan Şeker Fabrikalarının yok edilmesi planının son evresidir.

Şeker fabrikaları Türk sanayiinin ve tarımının temeli, Cumhuriyet'in ekonomik gücüdür. Şeker stratejik bir üründür. Varken kıymeti pek bilinmez, yokluğu hastalıktır, yıkımdır. Şeker temel gıdadır. 1. Cihan Harbi’nde şeker yokluğu İspanyol gribine neden olmuş, sonuçta 100 milyona yakın insan ölmüştür.

Şeker fabrikaları sadece şeker üreten kuruluşlar değildir. Türkiye’nin sosyal ve kültürel gelişmesinin kırsal alana da yayılmasını sağlamıştır. Köylümüzün en ileri tarım tekniklerinin kullanmasında eğiticilik yapmıştır. Kuruluşundan itibaren bilimsel ve teknolojik gelişmelere önem verilmiştir. Bünyesinde kurulan zirai ve teknoloji araştırma laboratuarlarında (Şeker Enstitüsü) yapılan araştırma ve geliştirme çalışmalarıyla ülke tarımına ve sanayine bilimsel ve teknolojik destek sağlanmıştır. Türkiye şartlarına uygun pancar tohumları yetiştirilmiş anaç ve elit tohumlar geliştirilmiştir. Böylece dışa bağımlıktan kurtulmuştur.

Tohum ve hayvancılık konusunda şeker fabrikalarının civarında örnek çiftlikler oluşturulmuştur. Özellikle Lüleburgaz civarında bulunan Sarımsaklı çiftliğinde elde edilen sonuçlar Amerikan çiftlikleriyle boy ölçülecek düzeye gelmiştir.  Köylüye verilen destekle sadece pancar değil et, süt, yem ve diğer tarım ürünleri, özellikle yağlı tohumlar üretiminde büyük gelişmeler sağlanmıştır. En az 380 000 çiftçi doğrudan pancar çiftçisidir. Şeker fabrikalarının teşkilatı sadece fabrika merkezinde değil bütün ülke sathına yayılmıştır. Özellikle Doğu Anadolu’da sığır neslinin ıslahı için çalışmalar yapılmıştır. Et-Balık Kurumu ve Ziraat Bankası ile beraber yürütülen besi projesiyle ülkenin et ihtiyacı karşılanmış, köylü köyüne bağlı kalmıştır. Yağlı tohum projesiyle başta Merzifon’da kurulan Meray gibi yağ fabrikaları ayçiçeği üretimini geliştirmiş yağ ithali önlenmiştir.  Şeker fabrikalarının denetiminde verilen krediler gayesine uygun kullanılmış batık hale gelmemiştir. Konserveciliğin, domates ve patates üretiminin öncü gücü olmuştur. Pancar bir münavebe bitkisidir.  Aynı tarlaya üç yılda bir ekilir. Pancar ekilmediği zamanlar diğer ürünler ekilerek ülkemizin gıda ihtiyacı sağlıklı bir şekilde karşılanır. Köylü tarlasını terk ederek şehirlere göç ihtiyacını hissetmez.

Şeker fabrikaları, kendi fabrikasını kendi yapan fabrikalardır. 1962 yılına kadar anahtar teslimi olarak Alman ve Fransız firmalarına yaptırılan fabrikaları, bu tarihten sonra tamamen yerli proje donanımla kendisi yapmıştır. 1962’de mevcut şeker 16 fabrikayla 26.600 ton olan günlük pancar işleme kapasitesi, 2001 yılında tamamen kendi proje ve imalatı olan makine ve tesisleri ile yapılan yenileştirmelerle, 30 fabrika ve 110.100 ton günlük pancar işleme kapasitesine ulaşmıştır. 1997 yılında Özbekistan’da yapılan şeker fabrikası, başarının yurtdışında da dünya çapında tescilidir.

Şeker fabrikaları makine ve elektromekanik imalatı da yapmaktadır. Çimento fabrikaları, petrokimya fabrikaları, kâğıt fabrikaları, demir çelik fabrikaları, haddehaneler, hidrolik ve termik santraller için makineler, su türbinleriyle alternatörler, süreç denetim ve güç elektroniği aygıtları üretmektedir.

Avrupa’da sanayi devriminde hızlandırıcı etki yapan şeker, Türkiye’de de sanayi başlangıcının kurucu gücü olmuştur.

Türkiye’de mevcut bulunan sanayi ve tarımsal üretimin temelinde şeker fabrikaları vardır.

1997 de dünya şeker üretimi 123 milyon ton, Türkiye şeker üretimi 2 milyon ton iken 2017 Dünya şeker üretimi % 45 artarak 178 milyon olmuş, Türkiye’nin şeker üretimi ise ancak % 28 artarak 2 milyon 559 bin ton olmuştur. Şeker ihraç eden Türkiye, 2016 da 165 bin ton, 2017 de 280 bin ton şeker ithal eder duruma gelmiştir.

Pancar tarımı, ülkemizin Doğu Karadeniz bölgesi hariç bütün bölgelerine yayılmıştır. Şeker fabrikaları satılırsa en geç 5 yıl içinde şeker pancarı İç Anadolu bölgesi dışında kalmayacaktır. Burada yoğunlaşan pancar tarımı, halen yeraltı sularını tüketmekte, büyük obruklar oluşturmakta, tahıl üretimini ve çevreyi olumsuz etkilemektedir. Türkiye’nin son sosyo-ekonomik durumuna göre pancar tarımının Batı ve Orta Anadolu bölgelerinden, Doğu Anadolu ve Güney Doğu Anadolu Bölgesi’ne kaydırılması gerekirken,  Batı ve Orta Karadeniz ile Doğu Anadolu’da halen mevcut pancar tarımı yok olacaktır.

Şeker fabrikalarının satışıyla, pancar üretimi kısıtlanıp Türk çiftçisi yoksulluğa sürüklenirken, Türkiye Şeker Sanayii, daha da vahimi, şeker üretim teknolojisi ve mühendisliği yok edilecektir.

                                                                                                                      İTÜ BİRLİK

(1969-1983 yılları arası Alpullu, Turhal, Erzurum ve Burdur Şeker Fabrikaları’nda işletme müdürlüğü görevlerinde bulunmuş üyemiz Elektrik Yüksek Mühendisi Sayın Erkan Çetinkaya’nın hazırladığı rapor doğrultusunda kaleme alınmıştır.)